OVEREENKOMST? Was er eigenlijk – los van de prijsafspraak – überhaupt een reparatie-overeenkomst tot stand gekomen? Ik wilde in eerste instantie toch alleen maar weten hoeveel het zou kosten en of hij er op korte termijn tijd voor had? Dat is toch niet het sluiten van een overeenkomst? Volgens het Burgerlijk Wetboek komt een overeenkomst pas tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan, zie artikel 217 (zesde boek). Is er hier een aanbod gedaan en is dat aanvaard?

HANDTEKENING? Nee toch zeker, want ik heb toch niets getekend? Ik heb geen handtekening onder een contract gezet! Sommige soorten overeenkomsten moeten inderdaad schriftelijk worden aangegaan, zie artikel 226 (zesde boek). Maar voor de meeste overeenkomsten is dat niet nodig en dan kunnen aanbod en aanvaarding ook zonder geschrift gebeuren. Bijvoorbeeld mondeling. En zelfs ‘in een of meer gedragingen besloten liggen’, zo volgt uit de combinatie van de artikelen 213 (zesde boek) en 33 en 37 (derde boek). Dat geldt ook voor de fietsreparatie-overeenkomst.

GEDRAGING Ik noch de fietsenmaker hebben schriftelijk of mondeling aangeboden of aanvaard. Hebben we wel door onze gedraging(en) aangeboden of aanvaard? Een gedraging kan o.a. bestaan uit een doen en een nalaten. Zoals gezegd begon mijn fietsenmaker  met de reparatie. Dit is een gedraging (een doen) dat ik mocht opvatten als een aanbod. Ik liet hem zijn gang gaan; ook dat is een gedraging (een nalaten). De fietsenmaker mocht mijn gedraging opvatten als een aanvaarding. Aldus hebben wij een reparatie-overeenkomst gesloten, zie ook nog artikel 35 (derde boek).

PRIJSAFSPRAAK? We hebben dus een reparatie-overeenkomst gesloten en de fietsenmaker heeft de reparatie uitgevoerd. Hij zegt dat het 16 euro kost. Waarom moet ik dat betalen? Oké, we hadden een reparatie-overeenkomst, maar er was toch helemaal geen afspraak gemaakt over de prijs? Waarom zou ik er dan 16 euro voor moeten betalen? Bij de meeste soorten overeenkomsten is het volgens het Burgerlijk Wetboek zo dat ze helemaal niet tot stand kúnnen komen zonder prijsafspraak. Zonder die prijsafspraak zijn die overeenkomsten weliswaar afspraken, maar geen afspraken die juridisch binden. Waarom niet? Omdat de prijs een essentiële verplichting/verbintenis is en volgens het Burgerlijk Wetboek alle essentiële verbintenissen/verplichtingen bepaalbaar moeten zijn wil er sprake kúnnen zijn van een juridisch bindende overeenkomst, zie  artikel 227 (zesde boek). Bij de meeste soorten overeenkomsten is de prijs zonder prijsafspraak niet bepaalbaar.

NIET NODIG! Een fietsreparatie-overeenkomst vormt daarop een uitzondering. Die kan ook tot stand komen en juridisch binden zonder prijsafspraak. Een fietsreparatie-overeenkomst is namelijk ‘aanneming van werk’. Bij aanneming van werk is het zo, dat als de prijs bij het sluiten van de overeenkomst niet is bepaald, de overeenkomst wel tot stand komt en juridisch bindend is. De opdrachtgever moet dan volgens het Burgerlijk Wetboek een ‘redelijke prijs’ betalen, zie artikel 752 (boek 7). Is bij een fietsreparatie-overeenkomst sprake van aanneming van werk? Aanneming van werk is een overeenkomst waarbij een werk van stoffelijke aard wordt tot stand gebracht en opgeleverd. Daarvan is o.a. sprake als ‘een bestaande roerende stoffelijke zaak wordt gerepareerd, onderhouden of gereinigd’, aldus professor Stéphanie. van Gulijk in Handboek Consumentenrecht (uitgeverij Paris, 2020). Mijn fiets is een roerende stoffelijke zaak. Bij een fietsreparatie-overeenkomst is dus sprake van aanneming van werk.  

INTERMEZZO: BOVAG Ik ga er gemakshalve van uit dat mijn fietsenmaker niet gebonden is aan de Algemene voorwaarden BOVAG tweewielerbedrijven koop/reparatie & onderhoud (versie juni 2022).

REDELIJKE PRIJS? Wat is een redelijke prijs voor het spannen en smeren van een fietsketting? Bij wat een redelijke prijs is, moet o.a. rekening gehouden worden met de door de aannemer ten tijde van het sluiten van de overeenkomst ‘gewoonlijk bedongen prijzen’, zie artikel 752 (zevende boek). Ik heb op de website van mijn fietsenmaker geen prijs gezien voor het spannen van de ketting. Als ik dan wil weten wat een redelijke prijs is, ga ik natuurlijk bekijken wat andere fietsenmakers daarvoor in rekening brengen. Dat is niet doorslaggevend voor wat een redelijke prijs is, maar ik zou zo gauw niet weten wat ik daarvoor anders zou kunnen bekijken. Al googelend stel ik dan vast dat die 16 euro een redelijke prijs is.

RETENTIERECHT Ik heb dat natuurlijk meteen betaald, en ben daarna tevreden huiswaarts gekeerd. Op eigen fiets en zonder dat kabaal van de laatste tijd. Maar wat als ik niet had betaald? Had ik ook dan mijn fiets kunnen meenemen? Nee! Niet tegen de zin van de fietsenmaker! Mijn fietsenmaker zou dan namelijk retentierecht op de fiets hebben gehad. Retentierecht is een recht van de schuldeiser. Dat is hier de fietsenmaker, want hij heeft een vordering van 16 euro op mij (de schuldenaar). Retentierecht is de wettelijke ‘bevoegdheid om de nakoming van een verplichting tot afgifte van een zaak aan de schuldenaar op te schorten totdat (door die schuldenaar) de vordering wordt voldaan’, zie artikel 290 (derde boek). De af te geven zaak is hier mijn fiets. Trouwens, niet elke schuldeiser die ‘een zaak van zijn schuldenaar onder zich heeft’ heeft die bevoegdheid. Zo’n bevoegdheid bestaat onder andere als de verplichting tot afgifte van de zaak en de vordering van de schuldeiser ‘over en weer uit dezelfde rechtsverhouding voortvloeien’, zie artikelen 52 en 57 (zesde boek). Dat was bij ons het geval: de verplichting tot afgifte van mijn gerepareerde fiets door de fietsenmaker en zijn vordering van 16 euro op mij vloeien voort uit dezelfde rechtsverhouding, namelijk de reparatie-overeenkomst. De fietsenmaker had mijn fiets mogen vasthouden zolang de prijs voor de reparatie niet was voldaan.

Mr. Leon

De auteur heeft zijn best gedaan, maar kan niet uitsluiten dat zijn blogs juridische of feitelijke onjuistheden bevatten. Excuses daarvoor, maar aansprakelijkheid wordt niet aanvaard. De blogs zijn niet bedoeld als juridische adviezen maar om na te denken over recht.