RVV 1990 Wanneer is gedrag onrechtmatig? Volgens artikel 162 van het Burgerlijk Wetboek is dat in beginsel o.a. bij ‘een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht’. Voor fietsers zijn veel van die wettelijke plichten te vinden in het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 (afgekort tot RVV 1990).

INHALEN In dat RVV 1990 staat bijvoorbeeld dat een fietser een andere fietser alleen links mag inhalen (tenzij die ander links voorgesorteerd heeft), zie artikel 11. Wie een ander rechts inhaalt schendt een wettelijke plicht en pleegt dan een onrechtmatige daad in de zin van artikel 162 Burgerlijk Wetboek.

GEZAMENLIJK Soms is rechts inhalen weliswaar een schending van een wettelijke plicht, maar geen onrechtmatige daad. Dat kan het geval zijn als inhaler en ingehaalde een gezamenlijke fietstocht houden. Vooral als ze dat dan ‘als sporters’ doen, dat wil zeggen ‘zo nu en dan flink tempo maken en elkaar ook inhalen’. Dat leid ik af uit een uitspraak die de Rechtbank Oost-Brabant deed op 12 april 2018.

EIGEN REGELS In dat geval hoeft het geen onrechtmatige daad te zijn als de een de ander rechts inhaalt, omdat ze dan ‘onderling hun eigen (spel)regels hanteren, waarbij het onder meer gebruikelijk is dicht achter elkaar te fietsen (links of rechts, afhankelijk van de windrichting) en elkaar zo nodig ook rechts in te halen’. In die situatie moet je er rekening mee houden dat je ook rechts kunt worden ingehaald. In dat geval pleeg je geen onrechtmatige daad als je de ander rechts inhaalt. Om gezamenlijk te fietsen als sporters is het volgens de rechtbank trouwens niet nodig dat er een ‘wedstrijd of prestatietocht’ wordt gehouden.

RECHTS Een andere verplichting voor fietsers die in de RVV 1990 staat is bijvoorbeeld de verplichting om zoveel mogelijk rechts te houden, zie artikel 3. Verderop staat de verplichting dat wie wil voorsorteren omdat hij naar links wil afslaan fietsers (en ander verkeer) achter hem moet laten passeren, zie artikel 18. Daarom moet hij, zoals het Gerechtshof Amsterdam dat zegt in haar uitspraak op 28 mei 2019, ‘achterom kijken alvorens naar links te bewegen’. Wie artikel 3 of artikel 18 niet naleeft, pleegt een onrechtmatige daad.

TOEREKENING Wie een onrechtmatige daad pleegt, kan verplicht zijn om de schade die een ander dientengevolge lijdt te vergoeden, zie artikel 162 Burgerlijk Wetboek. Anders gezegd: hij is aansprakelijk. Daarvoor is dan wel nodig dat de daad hem kan worden toegerekend. Een onrechtmatige daad kan hem (alleen dan) worden toegerekend, ‘als ze te wijten is aan zijn schuld of aan een oorzaak welke krachtens de wet of de in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt’.

SLINGERBEWEGING De fietser die onvoldoende rechts houdt, schendt een wettelijke plicht en pleegt een onrechtmatige daad. Een andere fietser kan daardoor vallen en schade lijden. Soms kan het een fietser niet worden toegerekend dat hij onvoldoende rechts houdt. Dat kan het geval zijn als hij een onverwachte slingerbeweging naar links maakt. Aldus spreekt de Rechtbank Limburg uit in een uitspraak gedaan op 9 februari vorig jaar.

NIET TOEREKENBAAR Zo’n slingerbeweging kan een fietser in beginsel niet worden toegerekend, omdat ‘dit zodanig gebruikelijk (is) en in het verkeer zo veel voor(komt), dat andere weggebruikers daarmee rekening dienen te houden’, aldus de Rechtbank Limburg. Hij was daarom niet aansprakelijk voor de schade die de fietser achter hem leed die als gevolg van die slingerbeweging viel.

NIET VOLLEDIG Er zijn veel meer wettelijke plichten waaraan fietsers zich moeten houden. Ook over aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad valt veel meer te zeggen dan hierboven is gedaan. Bovendien is hierboven slechts een zeer kleine selectie van relevante rechtspraak besproken.

Mr. Leon

De auteur heeft zijn best gedaan, maar kan niet uitsluiten dat zijn blogs juridische of feitelijke onjuistheden bevatten. Excuses daarvoor, maar aansprakelijkheid wordt niet aanvaard. De blogs zijn niet bedoeld als juridische adviezen maar om na te denken over recht.

Volgend blog: op of voor vrijdag 20 oktober