VRIJDAG 16 SEPTEMBER 2022 Boodschappen kunt u ook via het internet doen en thuis laten bezorgen. Maar wat als u de thuisbezorgde groente of fruit niet goed genoeg vindt, omdat er beestjes zitten in de broccoli of de appels zo beurs zijn? Mag u ze dan terugsturen naar bijvoorbeeld Jumbo of Albert Heijn zonder de prijs te hoeven betalen?
ONGEACHT DE REDEN In de regel mag de consument producten die hij op de webshop van een supermarkt heeft gekocht en laten thuis bezorgen weer terugsturen. Als hij al heeft betaald, moet de supermarkt hem terugbetalen. Als hij nog niet heeft betaald, hoeft hij dat niet alsnog te doen. Zo staat het in het zesde boek van het Burgerlijk Wetboek, zie artikel 230o. Hij mag ook een of enkele van de gekochte producten terugsturen, volgens professor Marco Loos in zijn boek Consumentenkoop (2019). Het maakt niet uit welke reden hij voor terugzending heeft, zolang hij maar voor de supermarkt duidelijk maakt dat hij het product terugstuurt (zoals op een formulier van de supermarkt) en dat op tijd doet. Het maakt evenmin uit als in de algemene voorwaarden van de supermarkt – ‘de kleine lettertjes’ – ten nadele van de consument van deze wettelijke regel wordt afgeweken: zo’n nadelige afwijking geldt dan gewoon niet, zie artikel 230i.
50 EURO In de regel mag de consument die via het internet bij een winkel of supermarkt producten heeft gekocht en thuis laten bezorgen deze producten weer terugsturen (hier blijft onbesproken voor wiens rekening de verzendkosten zijn). In de regel: er bestaan uitzonderingen op deze regel. Ik bespreek er hier twee. Ten eerste: de prijs van de gekochte producten tezamen moet hoger zijn dan €50. Zie het zesde boek van het Burgerlijk Wetboek, artikel 230h. Uit de geraadpleegde literatuur krijg ik de indruk dat de totaalprijs van de teruggestuurde producten lager dan €50 mag zijn. Dat zou betekenen dat als iemand voor meerdere dagen en meerdere personen boodschappen heeft gedaan maar alleen de groente wil terugsturen de totaalprijs voor alle boodschappen al gauw boven de €50 zal liggen, terwijl de teruggestuurde groente alléén daar niet zo snel boven zal liggen (ook al heeft de inflatie nog zo haar best gedaan in de afgelopen maanden). Ik krijg dus uit de geraadpleegde literatuur de indruk dat dit niet in de weg staat aan terugzending. (dit is onjuist en daarom doorgehaald, op 20-03-2023)
BEDERFELIJK De tweede uitzondering zijn bederfelijke waren. Dat zijn producten die snel bederven of die een beperkte houdbaarheid hebben. Voor zulke producten gaat de regel evenmin op, zie artikel 230p van het zesde boek van het Burgerlijk Wetboek. Groente en fruit lijken me bederfelijke waren, conserven en zo uitgezonderd. Deze uitzondering staat dus wél in de weg aan het wettelijk recht uit het zesde boek van het Burgerlijk Wetboek om groente en fruit terug te sturen ongeacht de reden.
CONFORMITEIT Een supermarkt moet er ook voor zorgen dat de producten die bij de consument worden thuisbezorgd ‘aan de overeenkomst beantwoorden’. Dit heet het conformiteitsvereiste. Het conformiteitsvereiste staat in het Burgerlijk Wetboek, zie de artikelen 17 e.v. van het zevende boek van het Burgerlijk Wetboek. Als een product niet aan de overeenkomst beantwoordt, mag de koper het terugsturen (tenzij herstel of vervanging mogelijk is); als hij al de prijs heeft betaald, moet de verkoper dat terugbetalen.
VERWACHTINGEN Wanneer beantwoordt een product niet aan de overeenkomst? Dat is het geval ‘indien het, mede gelet op de aard van het product en de mededelingen die de verkoper over het product heeft gedaan, niet de eigenschappen bezit die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten’. Bij wat een koper mag verwachten, gaat het om de verwachtingen van ‘de gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone (consument)koper’, aldus professor Marco Loos. Wat betekent dit voor groenten en fruit? Van een broccoli die vol zit met luisjes en van rotte appels lijkt me dat ze ‘niet de eigenschappen bezitten die de koper op grond van de overeenkomst mocht verwachten’. Dat volgt uit ‘de aard’ van de broccoli en appel, althans uit de aard van de broccoli en appel die een supermarkt te koop aanbiedt. Zulke broccoli en appels hoeft een consument niet te accepteren. Maar ik denk dat dit anders is voor een broccoli waarin slechts een enkel luisje zit of een appel die slechts een enkel beurs plekje heeft. Zulke broccoli en appels moet een consument dan ook wél accepteren. Het is moeilijk om de precieze grens aan te geven tussen wat nog wél aan de overeenkomst beantwoordt en wat dat niet meer doet.En de bewijslast ter zake rust op de consument, aldus professor Marco Loos.
RECLAME Trouwens: hoewel de consument normaliter een enkel beestje of beurs plekje moet accepteren is het niet uitgesloten dat zij vanwege ‘mededelingen die de verkoper over het product heeft gedaan’ een enkel beestje of beurs plekje toch weer niet hoeft te accepteren. Dat is bijvoorbeeld het geval als de supermarkt in een reclame iets heeft gezegd dat erop neerkomt dat ‘onze appels geen enkel beurs plekje hebben’ of dat ‘in onze broccoli nooit een beestje zit’. Dan mag de consument ze toch weer wél terugsturen.
GEEN WETTELIJK RECHT De consument heeft in het algemeen dus geen wettelijk recht om broccoli met een enkel beestje erin, appels met een beurs plekje erop of een beetje verlepte krop sla niet te accepteren en weer terug te sturen. Terwijl zij boodschappen doend in de (fysieke) winkel deze groente en fruit waarschijnlijk weer zou hebben teruggelegd en vervangen door een mooier exemplaar.
ALGEMENE VOORWAARDEN Supermarkten en andere winkels mogen de consument echter meer rechten geven dan ze volgens het Burgerlijk Wetboek heeft. Als dit het geval is, dan staan die rechten meestal in de algemene voorwaarden (de kleine lettertjes). Ik heb de algemene voorwaarden van Albert Heijn en Jumbo bestudeerd.
HERROEPINGSRECHT Inderdaad geven beide supermarkten hun consumenten in de Algemene Voorwaarden een extra recht: het herroepingsrecht. Volgens dit herroepingsrecht mag de consument ‘een overeenkomst (..) zonder opgave van redenen ontbinden’. Dit herroepingsrecht geldt ongeacht de totaalprijs van de gekochte producten. Er is dus geen minimumbedrag van €50 of zo. Geldt het herroepingsrecht ook voor bederfelijke waren?
UITSLUITING VAN HERROEPINGSRECHT? In de Algemene Voorwaarden van beide supermarkten staat dat ze ‘producten die snel bederven of een beperkte houdbaarheid hebben’ kunnen ‘uitsluiten van het herroepingsrecht’. Echter, volgens diezelfde Algemene Voorwaarden kan dit alleen als dat ‘duidelijk bij het aanbod, althans tijdig voor het sluiten van de overeenkomst’ wordt vermeld. Daarin staat dus niet dát het herroepingsrecht voor bederfelijke waren is uitgesloten; bovendien worden er eisen gesteld aan uitsluiting. In de Aanvullende Algemene Voorwaarden van Albert Heijn wordt het herroepingsrecht voor bederfelijke waren wél uitdrukkelijk uitgesloten. Volgens mij is dat echter geen geldige uitsluiting. Ten eerste omdat Aanvullende Algemene Voorwaarden niet ten nadele van de consument mogen afwijken van de Algemene Voorwaarden. Ten tweede omdat uitsluiting niet aan de gestelde eisen voor duidelijkheid voldoet, enkel en alleen omdat het in de Aanvullende algemene voorwaarden staat. Ik laat het aan de lezer over of de uitsluiting van het herroepingsrecht voor bederfelijke waren elders in App of op website van Jumbo of Albert Heijn wél ‘duidelijk bij het aanbod, althans tijdig voor het sluiten van de overeenkomst’ wordt vermeld.
(Mr. Leon)